Đầu tư hạ tầng du lịch gặp khó khăn, Việt Nam chưa thể vào top 30 quốc gia dẫn đầu

Hạ tầng du lịch Việt Nam còn nhiều hạn chế

Theo thông tin từ Tổng cục Du lịch, đến cuối năm 2022, Việt Nam có tổng cộng 35.000 cơ sở lưu trú du lịch, đánh dấu một tăng trưởng ấn tượng là 16,7% so với năm 2019. Quy mô số phòng năm 2022 đạt 700.000 buồng, tăng 7,7% so với cuối năm 2019, thể hiện sự phục hồi đáng kể sau đợt suy giảm do đại dịch Covid-19.

Đối diện với những tiến bộ trong ngành du lịch, cơ sở hạ tầng du lịch của Việt Nam vẫn đối mặt với thách thức khi xếp hạng nằm ở vị trí thứ 58/117 quốc gia trong bảng xếp hạng cơ sở hạ tầng du lịch năm 2021.

Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi đang “bỏ quên” dự án du lịch?

Tại Hội thảo khoa học “Sửa Luật Đất đai – Tạo đất cho du lịch”, TS. Cấn Văn Lực cho rằng, Cơ sở hạ tầng du lịch được chú trọng đầu tư trong những năm gần đây đã phần nào đáp ứng được nhu cầu của khách du lịch. Hệ thống giao thông vận tải của Việt Nam đã có sự liên kết bằng nhiều phương thức như: đường hàng không, đường biển và đường thủy - bộ đã tăng sự liên kết với các điểm đến du lịch tại các địa phương. Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng du lịch Việt Nam vẫn còn những mặt hạn chế do những vướng mắc về chính sách.

Theo đó, chính sách ưu đãi đối với ngành du lịch chưa được cụ thể hóa rõ trong một số luật, quy định liên quan: Du lịch chưa thuộc danh mục ngành nghề khuyến khích đầu tư theo Luật Đầu tư 2020, chưa thuộc danh mục lĩnh vực được thực hiện đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư năm 2020; việc thực hiện các chính sách phát triển kinh tế đêm gắn với thu hút khách du lịch còn vướng các quy định của pháp luật về an ninh trật tự, bảo vệ môi trường, lao động...

Cũng theo ông Lực, khung pháp lý trong việc cấp đất cho các dự án phát triển du lịch còn nhiều bất cập. “Mặc dù quy định pháp luật hiện hành đã cho phép đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện các dự án du lịch, thương mại dịch vụ, song còn thiếu cơ chế thu hồi đất đối với các loại dự án này. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch hiện chỉ có thể tiếp cận quyền sử dụng đất để thực hiện các dự án du lịch thông qua hình thức nhận chuyển nhượng hoặc đấu giá quyền sử dụng đất mà không được giao đất, cho thuê đất thông qua đấu thầu quyền sử dụng đất theo quy định”, ông Lực cho hay.

Trong khi đó, hình thức đấu giá quyền sử dụng đất lại phụ thuộc phần lớn vào quỹ đất do địa phương nắm giữ và phụ thuộc vào ngân sách của địa phương và khả năng thỏa thuận đền bủ giải phóng mặt bằng dự án (cần thỏa thuận đền bù với 100% số hộ dân). Ông Lực cho rằng, đây là một trong những vướng mắc lớn, khiến nhiều nhà đầu tư còn e ngại.

Đặc biệt, Điều 79 của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) hiện nay quy định 30 trường hợp thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, nhưng lại không có các dự án phát triển du lịch, vui chơi, giải trí.

Theo chuyên gia này, cần có cơ chế giao đất, cho thuê đất thông qua thu hồi đất và thực hiện đấu thầu hay đấu giá các dự án du lịch hoặc các dự án nhà ở/khu đô thị kết hợp với du lịch, thương mại dịch vụ để thu hút vốn đầu tư vào lĩnh vực du lịch.

Ông cho rằng, đối với lĩnh vực du lịch, đất đai là nguồn lực quan trọng để thu hút nguồn vốn xã hội (trong và ngoài nước) do muốn phát triển đồng bộ, bền vững các dự án đầu tư khu du lịch cần số vốn đầu tư lớn, quỹ đất phát triển tương xứng cùng với thời gian đầu tư và vận hành dài hạn. Do đó, việc không quy định lĩnh vực du lịch thuộc các trường hợp thu hồi đất như trên có thể khiến việc tìm kiếm các nguồn quỹ đất cho các dự án du lịch quy mô lớn có thể tiếp tục gặp khó khăn, trở thành rào cản phát triển.

Bên cạnh đó, các quy định về cấp và chuyển nhượng quyền sở hữu đất và tài sản gắn liền với đất thương mại, dịch vụ du lịch (condotels, shophouse, ….) còn chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ. Hiện Dự thảo Luật đất đai sửa đổi đang quy định Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với đất xây dựng khu đô thị, khu dân cư nông thôn, khu sản xuất kinh doanh có nhiều mục đích sử dụng đất khác nhau (Điều 144) mà chưa quy định chi tiết việc cấp giấy chứng nhận đối với đất thương mại, dịch vụ bao gồm đất du lịch và các loại hình bất động sản du lịch hình thành trên đất du lịch.

Kiến nghị xem xét, bổ sung cơ chế giao đất

Từ những thách thức nêu trên, TS. Cấn Văn Lực đưa ra đề xuất trong Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) nhằm cải thiện cơ chế giao đất và cho thuê đất thông qua việc thu hồi đất để thúc đẩy các dự án phát triển du lịch, giải trí, và vui chơi. Đặc biệt, ông kiến nghị tập trung vào các dự án du lịch ở những khu vực khó khăn, miền núi, biên giới, và hải đảo, đồng thời có quy mô hoặc tổng mức đầu tư lớn.

Theo ông Lực, điều này sẽ giúp giải quyết khó khăn, hỗ trợ các nhà đầu tư tham gia đấu thầu cho các dự án mà nhà nước đã thu hồi đất. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng Dự thảo Luật cũng cần phải xác định rõ tiêu chí để đánh giá dự án lớn, đồng thời hiểu rõ về tác động của chúng đối với phát triển kinh tế-xã hội và an sinh xã hội.

Ngoài ra, ông cũng đề xuất bổ sung cơ chế cho thuê và chuyển nhượng quyền sử dụng đất thương mại và dịch vụ để thúc đẩy phát triển du lịch. Điều này nhằm mục đích giải quyết các vấn đề trong lĩnh vực bất động sản du lịch và nghỉ dưỡng, tạo điều kiện thuận lợi hơn để thu hút đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch.

TS. Cấn Văn Lực cũng đề xuất việc hóa đối với các trường hợp vi phạm pháp luật về qui hoạch và đầu tư phát triển du lịch, nhằm giảm thiểu đầu cơ, lãng phí và tranh chấp đất đai. Ông nhấn mạnh rằng Quốc Hội và Chính phủ cần tiếp tục đưa ra các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư du lịch, bao gồm việc cung cấp vốn, hỗ trợ thị trường thông qua thông tin và pháp lý, cũng như giảm thuế, phí, và tiền thuê đất, với mức độ và thời gian hỗ trợ kéo dài để khuyến khích nguồn lực đầu tư vào cơ sở hạ tầng du lịch.