KHÉP LẠI NĂM 2023 ĐẦY ÁP LỰC, ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ NĂM 2024 LIỆU CÓ NHIỀU DƯ ĐỊA

“Chính sách tiền tệ đi ngược chiều với Fed”, “Việt Nam - nền kinh tế đầu tiên ở Đông Nam Á nới lỏng chính sách tiền tệ, “chênh lệch lãi suất VND và USD nới rộng, gây áp lực lên tỷ giá” là những cụm từ được giới chuyên gia nhắc đi nhắc lại nhiều lần cũng như xuất hiện dày đặc trong báo cáo phân tích của các tổ chức trong 2023, cho thấy phần nào áp lực điều hành đè nặng lên Ngân hàng Nhà nước trong năm qua.
 

Nữa đầu năm chạy đua với thời gian để hạ lãi suất

Sau hai đợt tăng lãi suất vào tháng 9 và tháng 10 năm 2022, khi áp lực về lạm phát toàn cầu và sức mạnh của đồng USD tăng cao, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã đưa ra quyết định giảm lãi suất lần đầu tiên vào giữa tháng 3 năm 2023. Trong khi các ngân hàng trung ương lớn vẫn duy trì chính sách tiền tệ chặt chẽ, giữ lãi suất ở mức cao, NHNN đã mô tả việc giảm lãi suất điều hành là "bước quan trọng, định hình xu hướng giảm lãi suất trong thời gian tới" và mở đầu cho giai đoạn linh hoạt hóa chính sách tiền tệ, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Cuối tháng 3, NHNN tiếp tục giảm lãi suất lần thứ hai, ngay cả khi Fed tăng lãi suất tham chiếu lên mức cao nhất kể từ tháng 9 năm 2007 chỉ vài ngày trước đó.

Lần giảm lãi suất thứ ba diễn ra vào cuối tháng 5, và quyết định này được đưa ra trong bối cảnh kinh tế và hoạt động doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn. Ông Vũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, nhấn mạnh rằng kinh tế đã có dấu hiệu suy giảm từ cuối năm 2022, kéo dài sang đầu năm 2023, với tăng trưởng GDP quý I chỉ đạt 3,32%.

Các khó khăn trên thị trường tài chính, đặc biệt là trong lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp, đã làm cho doanh nghiệp khó có được vốn, đồng thời các động lực chính như xuất khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài giảm sút. Đối mặt với tình trạng khó khăn về dòng tiền và khả năng huy động vốn kém, các doanh nghiệp đối mặt với lãi suất cao khi vay.

Vào giữa tháng 6, NHNN tiếp tục điều chỉnh giảm một loạt lãi suất điều hành, đánh dấu lần giảm thứ tư kể từ đầu năm 2023. Tổng cộng, sau bốn lần giảm lãi suất, lãi suất chiết khấu và lãi suất tái cấp vốn giảm lần lượt xuống 3% và 4,5%, còn trần lãi suất huy động kỳ hạn dưới 6 tháng giảm xuống 4,75%.

Lãi suất huy động của các Ngân hàng thương mại giảm mạnh ở mọi kỳ hạn, và đến cuối năm 2023, hầu hết lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng đều dưới mức 6%, với các Ngân hàng thương mại lớn giảm xuống mức xấp xỉ 5% - 5,25%, thấp hơn cả giai đoạn đại dịch COVID-19 (2020-2021).

Chuyên gia cho rằng, bằng cách giảm lãi suất trước những biến động của tỷ giá, NHNN đã đưa ra một động thái tích cực để duy trì sự ổn định trong thị trường tài chính. "Tỷ giá ổn định đến giữa tháng 8 và lạm phát thấp so với mục tiêu là những yếu tố hỗ trợ lớn cho Việt Nam duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, ngược lại với chính sách toàn cầu", ông Trần Ngọc Báu, CEO WiGroup, bày tỏ tại sự kiện tháng 9 và cũng bày tỏ lo ngại về chênh lệch lãi suất giữa thị trường trong nước và quốc tế có thể tạo áp lực lên đồng nội tệ.

Lo ngại bóng ma tỷ giá 2022 lặp lại và Ngân hàng Nhà nước bất ngờ phát hành tín phiếu

Giữa tháng 8, sau nửa năm bình ổn, tỷ giá bất ngờ tăng trở lại, có lúc giá USD vượt 24.000 đồng – cao nhất trong nhiều tháng. Diễn biến này dấy lên lo ngại kịch bản tỷ giá biến động mạnh như cuối năm 2022 lặp lại.

Song hành với diễn biến tăng nóng của tỷ giá, NHNN cũng có động thái đáng chú ý khi quay lại phát hành tín phiếu trên kênh thị trường mở hôm 21/9, sau khoảng 15 tuần im ắng. Việc này nhằm hút bớt tiền trên kênh liên ngân hàng, từ đó giảm chênh lệch lãi suất giữa VND và USD nhằm giảm áp lực tỷ giá trong bối cảnh chịu tác động lớn từ quốc tế.

Đến 9/11, NHNN đã dừng phát hành tín phiếu trong bối cảnh tỷ giá USD đã hạ nhiệt, USD suy yếu trên thị trường quốc tế.

Kể từ ngày 21/9 đến ngày 8/11 (35 phiên), NHNN đã phát hành hơn 360.000 tỷ đồng tín phiếu và ngày 6/12 là ngày đáo hạn của lô 5.000 tỷ tín phiếu cuối cùng.

Sau những phiên đầu hút ròng ở mức 10.000-20.000 tỷ đồng, từ cuối tháng 10, khối lượng bắt đầu giảm bớt. Từ đầu tháng 11 quy mô phát hành tín phiếu mỗi phiên giảm về dưới 10.000 tỷ đồng.

Fed phát tín hiệu hạ lãi suất, Việt Nam them thuận lợi

Tại cuộc họp chính sách cuối cùng của năm 2023, Fed đã truyền tín hiệu một chuỗi giảm lãi suất đáng kể trong thời gian tới. Dự kiến, họ sẽ tiến hành ít nhất 3 lần hạ lãi suất trong năm 2024, mỗi lần giả định là 25 điểm cơ bản, và sau đó, thêm 4 lần vào năm 2025 và 3 lần vào năm 2026.
 

Dự báo chi phí vay liên ngân hàng tại Mỹ sẽ giảm từ khoảng 5,25 - 5,5% hiện tại xuống còn 2 - 2,25%, tiệm cận với triển vọng lãi suất trong dài hạn. Các động thái này được kỳ vọng sẽ giữ cho lạm phát ổn định và tiếp tục đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế.

Fed có thể thay đổi chính sách của mình do lạm phát hiện đang giảm xuống gần mức mục tiêu 2%. Trong tháng 11, chỉ số lạm phát PCEPI lõi (một thước đo ưa thích của Fed) chỉ đạt 3,2%.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ mà còn có tác động toàn cầu, mở ra triển vọng cho làn sóng nới lỏng tiền tệ trên khắp thế giới trong năm 2024. Động thái giảm lãi suất của Fed được hy vọng sẽ làm giảm áp lực và tạo đà cho sự hồi phục toàn cầu trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới đang phức tạp.

Tại cuộc họp chính sách cuối cùng của năm 2023, Fed đã truyền tín hiệu một chuỗi giảm lãi suất đáng kể trong thời gian tới. Dự kiến, họ sẽ tiến hành ít nhất 3 lần hạ lãi suất trong năm 2024, mỗi lần giả định là 25 điểm cơ bản, và sau đó, thêm 4 lần vào năm 2025 và 3 lần vào năm 2026.

Dự báo chi phí vay liên ngân hàng tại Mỹ sẽ giảm từ khoảng 5,25 - 5,5% hiện tại xuống còn 2 - 2,25%, tiệm cận với triển vọng lãi suất trong dài hạn. Các động thái này được kỳ vọng sẽ giữ cho lạm phát ổn định và tiếp tục đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế.

Fed có thể thay đổi chính sách của mình do lạm phát hiện đang giảm xuống gần mức mục tiêu 2%. Trong tháng 11, chỉ số lạm phát PCEPI lõi (một thước đo ưa thích của Fed) chỉ đạt 3,2%.

Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ mà còn có tác động toàn cầu, mở ra triển vọng cho làn sóng nới lỏng tiền tệ trên khắp thế giới trong năm 2024. Động thái giảm lãi suất của Fed được hy vọng sẽ làm giảm áp lực và tạo đà cho sự hồi phục toàn cầu trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới đang phức tạp.

Với Việt Nam, khi USD yếu đi, áp lực tỷ giá sẽ không còn đáng lo ngại, NHNN sẽ có dư địa để duy trì chính sách tiền tệ như hiện tại. Hơn nữa lạm phát năm 2023 chỉ tăng 3,25%, đạt mục tiêu đề ra và dự báo năm 2024 có thể kiểm soát dưới 4,5%.  

Trong báo cáo vừa công bố, nhóm phân tích của Chứng khoán MB (MBS) nhận định năm 2024 chính sách tiền tệ toàn cầu bắt đầu nới lỏng, USD có xu hướng mất giá trên diện rộng và sẽ giảm áp lực lên tỷ giá trong nước.

MBS dự báo tỷ giá năm 2024 sẽ dao động trong vùng 23.800 –24.300 VND/USD và vẫn tiếp tục sẽ được hỗ trợ bởi các yếu tố bao gồm thặng dư thương mại, giải ngân FDI tích cực, lượng kiều hối ổn định, du lịch quốc tế hồi phục mạnh.

Các chuyên gia tại đây cũng dự báo lãi suất huy động kỳ hạn 12 tháng của các NHTM lớn sẽ có thể nhích thêm 25 – 50 điểm cơ bản, quay về mức 5.25% - 5.5% trong năm 2024.

Chứng khoán VNDirect cho rằng việc Fed ra tín hiệu sẽ bắt đầu nới lỏng chính sách trong năm tới tạo dư địa để NHNN hạ thêm lãi suất. Các chuyên viên phân tích dự báo NHNN sẽ cắt giảm lãi suất chính sách  0,5 điểm % vào năm 2024 trong trường hợp Fed cắt giảm lãi suất theo kế hoạch và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam thấp hơn dự kiến.

Từ những giả định trên, VNDirect dự báo lãi suất tiền gửi kỳ hạn 12 tháng sẽ duy trì ở mức thấp khoảng 5%/năm từ cuối 2023 đến cuối 2024. Đồng thời, lãi suất cho vay sẽ tiếp tục duy trì xu hướng giảm trong những tháng còn lại của năm nhờ chi phí vốn của các ngân hàng thương mại đi xuống nhanh chóng trong những tháng gần đây.